Historia Autosanu
Lata 1914 - 1927


1914 - 1918

Wybuch wojny nastąpił w ważnym dla sanockiej fabryki momencie. Po połączeniu z krakowską Spółką L. Zieleniewskiego zakład jeszcze w 1913 roku rozpoczął planowaną modernizację. Wojna przerwała ten proces. W dniu 6 października 1914 r. rozpoczęła się okupacja zakładu przez wojska carskie. Zakład pozbawiony znacznej części załogi nie przedstawiał dla okupanta większej zdolności produkcyjnej. Stał się jednak przedmiotem rekwizycji
i grabieży. Wojska carskie do końca okupacji, tj, do kwietnia 1915 r. wywiozły z Sanoka większość maszyn i urządzeń, gotowe wyroby - cysterny i inne wagony, zapasy szlachetnego drewna oraz inne surowce i materiały. W opustoszałych halach fabrycznych urządzono warsztaty naprawcze rosyjskiego sprzętu wojennego, składy wojskowe, stajnie dla koni. Produkcja została wstrzymana całkowicie.
Po wycofaniu wojsk carskich dopiero w czerwcu 1915 roku przystąpiono do usuwania szkód wojennych. Część wywiezionych maszyn odnaleziono
w warsztatach kolejowych we Lwowie i Stryju, skąd po stwierdzeniu ich tożsamości przewieziono je z powrotem do Sanoka. We wrześniu 1915 r. rozpoczęto już normalną pracę. Dyrektorem naczelnym został wówczas Józef Chridoba. Zatrudniano w ograniczonym zakresie około 400 robotników, gdzie w roku 1908 zatrudniano 1175.
W latach 1915/1916 sanocki zakład wyprodukował na zlecenie rządu austriackiego 304 wagony, a dla odbiorców prywatnych - 6 cystern, 10 wagonów tramwajowych, 5 kuchni polowych, 2 kotły parowe.
W roku administracyjnym 1916/1917 dla potrzeb austriackiego Ministerstwa Kolei wyprodukowano w sanockiej wytwórni 560 wagonów dla odbiorców prywatnych, 10 cystern i 11 kotłów parowych. W rok później wykonano dla rządu austriackiego 347 wagonów, a w 1918 - 125 wagonów. W tym samym czasie wybudowano pierwszych 8 wagonów towarowych z przeznaczeniem na wagony pancerne dla wojska polskiego.


Wózek z hamulcem do transportu drewna, 1917r. Archiwum Państwowe w Sanoku, nr rysunku 11918.




1919 - 1920

Po zakończeniu działań wojennych, produkcja w latach 1919-1920 pozostaje na niskim poziomie, firma głównie zajmowała się naprawą wagonów.
W roku 1920, dzięki staraniom ówczesnego naczelnego dyrektora, zawarto umowę z rządem polskim na dostawę w ciągu dziesięciu lat 8000 wagonów towarowych i 2000 wagonów osobowych. Zaczyna się szybki rozwój przedsiębiorstwa, które w roku 1923 osiągnęło rekordowy wynik 1395 wyprodukowanych wagonów towarowych i 60 wagonów osobowych. Pracuje przy tym 1743 robotników.


Wózek otwarty wąskotorowy z hamulcem do transportu drewna, 1919r. Archiwum Państwowe w Sanoku, nr rysunku 12295.



Tokarnia i kuźnia


Kocioł parowy lokomobilowy typu LN-60 wykonany przez Spółkę "L. Zieleniewski" Kraków, podwozie wykonane przez Fabrykę Wagonów i Maszyn
w Sanoku. Kocioł parowy - zwany także lokomobilą służył do wytwarzania pary o ciśnieniu 10 atmosfer. Przeznaczony był do napędu maszyn i pomp parowych, ale wykorzystywano go również do podgrzewania i stabilizowania ropy naftowej oraz do ogrzewania obiektów kopalnianych. Kocioł opalano węglem, później także gazem ziemnym. Ciężar kotła 10 ton.



1921


Dwuosiowy wagon do transportu węgla. Archiwum Państwowe w Sanoku, sygnatura: 60/2/0/466.



Wagon cysterna z hamulcem i ogrzewaniem do transportu melasy. Archiwum Państwowe w Sanoku, sygnatura: 60/2/0/468.




1922


Wagon tramwajowy doczepny dla Warszawy.



1923


Wagon cysternowy, 1923r. Archiwum Państwowe w Sanoku, nr rysunku 13708.




1924

W roku 1924 rząd zredukował zamówienie, zamiast 1200 wagonów fabryka dostarczyła jedynie 700 wagonów. W zamian za to fabryka otrzymała pozwolenie na przyjmowanie zamówień prywatnych. W tym okresie fabryka produkowała wagony towarowe wszelkich typów, normalno i wąskotorowe, wagony do przewozu mięsa, piwa, wagony zbiornikowe do przewozu ropy, nafty, spirytusu, kwasów, wózki dla kolejek leśnych, jaszczyki do lokomotyw, wozy tramwajowe i wagony osobowe.


Czteroosiowy wagon osobowy I i II klasy z hamulcem ręcznym i wakuumowym. Archiwum Państwowe w Sanoku, rysunek nr 13857.



Wagon dwuosiowy kryty z hamulcem ręcznym i wakuumowym. Archiwum Państwowe w Sanoku, sygnatura: 60/2/0/492.



Wagon platformowy z ławą pokrętną. Archiwum Państwowe w Sanoku, sygnatura: 60/2/0/494.



Czteroosiowy wagon osobowy I i II klasy z hamulcem ręcznym i wakuumowym. Archiwum Państwowe w Sanoku, nr rysunku 13857.



Dwuosiowy wagon otwarty z hamulcem pneumatycznym. Archiwum Państwowe w Sanoku, nr rysunku 13955.



Czteroosiowy wagon osobowy III klasy z hamulcem ręcznym i wakuumowym. Archiwum Państwowe w Sanoku, sygnatura: 60/2/0/501.



Dwuosiowy wagon cysternowy z hamulcem. Archiwum Państwowe w Sanoku.



Czteroosiowy wagon osobowy II i III klasy. Archiwum Państwowe w Sanoku, nr rysunku 13976.



Wagon wąskotorowy otwarty typu W dla Pińczowskich Kolei Dojazdowych.


Wagon kryty dla Pińczowskich Kolei Dojazdowych.


Wagon wąskotorowy dla kolejek leśnych.


Wagon tramwajowy motorowy dla Lwowa.


Wagon do przewozu tłuszczów roślinnych.


Wagon-lodówka do przewozu mięsa.


Wagon do przewozu piwa.


Wagon do przewozu skroplonych gazów.


Pług śniegowy.


Do 1925 roku fabryka wyprodukowała 15700 wagonów, w tym dla PKP 4800 sztuk.

1925


Wagony trzydziałowy do przewozu skroplonego gazu.




Czteroosiowy wagon towarowy otwarty. Archiwum Państwowe w Sanoku, sygnatura: 60/2/0/497.



Czteroosiowy wagon towarowy kryty. Archiwum Państwowe w Sanoku, sygnatura: 60/2/0/498.



Samoczynny wyładowacz. Archiwum Państwowe w Sanoku, sygnatura: 60/2/0/507.



Wagonik skrzyniowy bez hamulca obustronnie do wywracania. Archiwum Państwowe w Sanoku, sygnatura: 60/2/0/510.



Wagonik z wywracalnymi ściankami bocznymi. Archiwum Państwowe w Sanoku, rysunek nr 14026.



Czteroosiowy wagon towarowy kryty. Archiwum Państwowe w Sanoku, rysunek nr 14307.



wagon cysternowy do transportu nafty z trzema oddzielnymi zbiornikami. Archiwum Państwowe w Sanoku, sygnatura: 60/2/0/537.



Drezyna dla popędu nożnego z dwoma siedzeniami i z ławką na przodzie. Archiwum Państwowe w Sanoku, rysunek nr 15184.



Cysterna trójdzielna. Archiwum Państwowe w Sanoku, rysunek nr 15198.



Drezyna motorowa. Archiwum Państwowe w Sanoku, rysunek nr 15209.



Dwuosiowy wagon do przewozu tłuszczów roślinnych. Archiwum Państwowe w Sanoku, rysunek nr 15226.



Dwuosiowy wagon do transportu piwa. Archiwum Państwowe w Sanoku, sygnatura: 60/2/0/544.



Dwuosiowy wagon do transportu piwa serii Spz. Archiwum Państwowe w Sanoku, sygnatura: 60/2/0/546.



Zbiorniki na ropę. Archiwum Państwowe w Sanoku, rysunek nr 15345.


1926

Fabryczna straż pożarna.



Fabryka wytwarzała na własne potrzeby energię elektryczną Na zdjęciu dwucylindrowa maszyna parowa o mocy 350 KM z generatorem do wytwarzania energii elektrycznej.



W roku 1926 fabryka otrzymuje kolejne zamówienie rządowe, na dostawę wagonów.


Wagon do przewozu bydła.


Wagon towarowy kryty z serii Kd.


Trójdzielna cysterna do przewozu materiałów ropopochodnych.



Zestawienie czteroosiowego wagonu pocztowego. Archiwum Państwowe w Sanoku, nr rysunku 15346.



Czteroosiowy wagon do przewozu robotników. Archiwum Państwowe w Sanoku, rysunek nr 15538.



Trzyosiowy wagon pocztowy. Archiwum Państwowe w Sanoku, nr rysunku 30240.



Projekt dwuosiowego wagonu platformowego z hamulcem dla Tramwai Lwowskich. Archiwum Państwowe w Sanoku, nr rysunku 30277.



Czteroosiowy wagon kryty do przewozu mleka. Archiwum Państwowe w Sanoku, nr rysunku 15383.



Elektryczny wagonik platformowy. Archiwum Państwowe w Sanoku, nr rysunku 15484.



Dwuosiowy wagon do transportu mięsa serii Slmz. Archiwum Państwowe w Sanoku, nr rysunku 15498.



Rysunek wagonu cysterny do przewozu kwasu siarczanego. Archiwum Państwowe w Sanoku, sygnatura: 60/2/0/469.



Czteroosiowy wagonik skrzyniowy. Archiwum Państwowe w Sanoku, nr rysunku 15572.



Wagon wąskotorowy samowyładowczy - skrzyniowy.


Kierat produkowany przez Fabrykę Sanocką.



Akcja Polskich Fabryk Maszyn i Wagonów, L. Zieleniewski w Krakowie, Lwowie i Sanoku SA.



Kartka świąteczna wydana przez Sanocką firmę (kartka ze zbioru B.Łapiszczak).


1927


Czteroosiowy wagon motorowy osobowy III klasy. Archiwum Państwowe w Sanoku, sygnatura: 60/2/0/598.



Wąskotorowy wagon towarowy kryty. Archiwum Państwowe w Sanoku, nr rysunku 16195.



Dwuosiowy wagon osobowy. Archiwum Państwowe w Sanoku, sygnatura: 60/2/0/605.


Wagony do przewozu skroplonego gazu na stacji w Sanoku.


Wagon do przewozu długich belek.


Wagony pocztowe na stacji w Sanoku.


Wagon-cysterna trzydziałowa do przewozu produktów naftowych.


Wagon cysterna dwudzielna.


Wagon cysterna do przewozu kwasu azotowego dla Wytwórni Prochu Strzelniczego w Pionkach.


Dwuosiowy wagon cysterna dla Przemysłowego Towarzystwa Przetworów Tłuszczowych "SATURNIA" w Trzebini.


Szkielet drewniany oraz wózek dla czteroosiowego wagonu osobowego.
Wiek XIX <<<< 1900-13 <<<< 1914-27 >>>> 1928-44 >>>> 1944-49 >>>> 1950-57 >>>> 1958-66 >>>> 1967-74 >>>>
>>>> 1975-80 >>>> 1981-89 >>>> 1990-95 >>>> 1996-2000 >>>> 2001-03 >>>> 2004-06 >>>> 2007 >>>> 2008 >>>>
>>>> 2009 >>>> 2010 >>>> 2011 >>>> 2012 >>>> 2013 >>>> 2014 >>>> 2015 >>>> 2016 >>>> 2017 >>>> 2018 >>>>
>>>> 2019 >>>> 2020 >>>> 2021 >>>> 2022 >>>> 2023 >>>> 2024
© 2007 - 2024 Szczudlik
stat4u